Giriş
İngilizce dilinde, fiillere 's' takısının eklenmesi, dilin gramer yapısı açısından önemli bir yer tutar. Bu takı, genellikle öznenin tekil olup olmamasına göre değişiklik gösterir. Bu yazıda, 's' takısının neden kullanıldığı, hangi durumlarda eklendiği ve dilbilgisi kuralları üzerinde duracağız.Fiil ve Özne Uyumu
İngilizcede fiiller, özne ile uyumlu olmalıdır. Özellikle, üçüncü tekil şahıs (he, she, it) kullanıldığında fiillere 's' takısı eklenir. Bu durum, dilin temel kurallarından biridir ve cümlelerin doğru bir şekilde yapılandırılmasını sağlar.Örneğin:
- "He plays football." (O futbol oynar.)
- "She reads a book." (O bir kitap okur.)
Görüldüğü gibi, 'he' ve 'she' gibi üçüncü tekil şahıslar kullanıldığında, fiilin sonuna 's' eklenmiştir. Ancak, birinci (I, we) ve ikinci (you) çoğul şahıslar için bu kural geçerli değildir. Örneğin:
- "I play football." (Ben futbol oynarım.)
- "They read books." (Onlar kitap okur.)
Bu örneklerde 's' takısı kullanılmamıştır çünkü özne tekil değildir.
Genel Kullanım Kuralları
İngilizcede fiillere 's' eklenmesinin başlıca kuralı, öznenin üçüncü tekil şahıs olmasıdır. Bu, dilin yapı taşlarından biri olan özne-fiil uyumunu sağlamada kritik bir rol oynar. Özellikle, basit zaman dilimlerinde (simple present tense) bu kural sıklıkla karşımıza çıkar.Bu kurala ek olarak, bazı durumlarda fiillerin sonuna 'es' takısı da eklenebilir. Örneğin:
- "He watches TV." (O televizyon izler.)
- "She fixes the car." (O arabayı tamir eder.)
Burada 'watch' ve 'fix' fiillerinin sonuna 'es' eklenmiştir çünkü bu fiiller 'ch' ve 'x' ile bittiği için bu durumda 'es' takısı kullanılır.
Olumsuz Cümlelerde 's' Kullanımı
Olumsuz cümlelerde, fiil 's' takısı almaz. Bunun nedeni, olumsuz cümlelerin yapısının farklı olmasıdır. Örneğin:- "He does not play football." (O futbol oynamaz.)
- "She does not read a book." (O bir kitap okumaz.)
Bu cümlelerde 'do' yardımcı fiili kullanıldığı için ana fiil olan 'play' ve 'read' fiilleri 's' takısı almaz. Bu durum, dilbilgisinin mantığını anlamak açısından önemlidir.
Soru Cümlelerinde 's' Kullanımı
Soru cümlelerinde de benzer bir durum söz konusudur. Soru cümlelerinde 's' takısı kullanılmaz. Örneğin:- "Does he play football?" (O futbol oynar mı?)
- "Does she read a book?" (O bir kitap okur mu?)
Bu örneklerde, 'does' yardımcı fiili kullanıldığı için ana fiil 'play' ve 'read' 's' takısı almaz. Dolayısıyla, soru cümlelerinde de özne-fiil uyumu önemli bir yer tutar.
Özel Durumlar ve İstisnalar
Bazı fiillerin sonu 'y' ile biterse, 'y' öncesindeki ünlü harf dikkate alınarak 's' veya 'es' eklenir. Eğer 'y' öncesinde bir ünlü harf varsa, sadece 's' eklenir:- "He enjoys music." (O müzikten hoşlanır.)
Ancak 'y' öncesinde bir ünsüz varsa, 'y' düşer ve 'ies' eklenir:
- "He carries the bag." (O çantayı taşır.)
Bu kurallar, dilin inceliklerini anlamak açısından oldukça önemlidir.
