Davranış Nedir?
Davranış denince doğada ki her canlıyı ele almamız gerekir.Aslında tün canlıların bir davranış özelliği vardır.Gerek genetik gerek taklit etme yeteneği baş gösterir bu hareketlerde.Bazen evimizde beslediğimiz bir canlıyı bile tanıyamayabiliriz.Bir anda farklı davrandığını da görebiliriz.Bu onların içinde olan ve sonradan gün yüzüne çıkmış bir özellik olabilir veya huysuz bir durumda zaten hayvanınız değişik tavırlarda bulunabiliyor.
Davranış Türleri
Şimdi bu davranışları inceleyelim;
1.Doğuştan Gelen Davranışlar
- İçgüdüsel davranışlar : His yolu ile bastırılamayan davranışlar.
- Refleksler & Kalıtım: Aniden hissedilen bir olaya karşı verilen tepki refleks veya koruma, Kalıtım ise genetik davranış.
2.Öğrenilmiş Davranışlar
İçgüdüsel davranışın başlamasını ve bunu devam ettiren durumlardır.Hayvanlarda uyarıcılar vardır.Özel davranışların gerçekleşmesine neden olur bu uyarıcılar.Ancak bir uyaran bir tür için anlamlı iken başka bir tür için anlam taşımayabilir.Her çevresel değişken uyarıcı özelliği taşımayabilir .Şartlanma: Hedefe ulaşmak için yapılması ve yapılmaması istenen davranışların kazandırılması durumuna deniyor
.Spontane davranış ıse koşulsuz kendiliğinden oluşan davranıştır.Heyecan,hiddet,uyuma,uyanma vs.gibi davranışlar.
1.Doğal davranış
Bu davranışlardan bazıları doğar doğmaz yapılır.Nefes almak gibi.
- Refleks: Refleks hareketleri beyne ulaşmadan, omurilik tarafından yönetildiği için hızlıdır.Sinir sistemine sahip tüm canlılarda refleks davranışı vardır.Bilinç dışı gerçekleşir.Kalıtsal ve türe özgüdür.
- İçgüdüsel: Belli bir içgüdü davranışı bir seri faaliyeti içine alır.İçgüdü şeklindeki davranışlar bir organizma belli bir uyarıya karşı daima aynı şekilde tepki gösterir.Çevresel durumlar içgüdüsel davranışları etkilemez.İçgüdüsel davranışların şekli türe özgüdür.İçgüdüsel davranışa bakılarak hayvanın hangi türden olduğu saptanabilir.İçgüdüsel davranışlar genelde sanki sana yapman gereken bir şeymiş gibi o durum hakkında fısıldar.Genel anlamda istekle ve sezgisel oluşan durumlardır.Öğrenilmiş Davranışlar
2.İçgüdüsel davranışlar
İçgüdüsel davranışlar öğrenmeyle değişebilir, farklı şekillere dönüşebilir.Fakat tamamen demek doğru olmaz.Öğrenilmiş davranışlar doğuştan kazanılmış davranışlardan farklıdır
.Çünkü hayvan yeni durumlara karşı, yeni tepkiler geliştirir ve bu tepkileri uzun süre hatırlar.Öğrenme çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir
- Alışkanlık yoluyla öğrenme: Bir hayvan belli aralıklarla tekrar tekrar aynı şiddette bir uyarana maruz kalırsa, gösterdiği tepki yavaş yavaş azalır ve sonunda o uyarana tepki göstermez.
Örneğin; örümceğin ağına çubukla dokunulursa, hayvan hemen dokunulan yere hızla hareket eder.Aynı hareket sürekli tekrarlanırsa, örümceğin belli bir zaman sonra hiç tepki göstermediği görülür.
- Şartlanma yoluyla öğrenme: Bu yöntem deney yolu ile ispatlanmış bir yöntemdir.Bir köpeğe ya da başka bir hayvana ödül sistemi ile bir iş yaptırmak onun ne yapıp ne yapmama konusunda eğitimi olur.
- İzlenimle öğrenme: Bu tip öğrenme daha çok yeni doğmuş ya da yumurtadan yeni çıkmış yavrularda görülür.Doğduğu andan itibaren bir canlı izleme ve dinleme yeteneğiyle davranışları öğrenir.Örneğin yeni doğan bir çocuğun yanında hiç konuşmazsanız bir süre sonra duyduğu tıkırtıları taklit eder ve bu şekilde ses çıkarabilir veya bir civcivi bir ördeğin yanında yetiştirirseniz civcivin ördek sesi çıkarması muhtemel bir olaydır.
- Deneme - yanılma yöntemi: Buna ceza yöntemi denilebilir aslında
.Bir hayvanı eğitirken doğru davranışlar için ödül verirken yanlış davranışlar için ceza vermek doğru davranışı öğrenmesini sağlayacaktır.Ceza almak istemeyeceği için en doğru olana yönlenmeye çalışır.
